علائم و نشانه های بیماری های تنفسی

• تحریریه/شاه حاتمی
• مطالب درمانی, تنفسی گوش حلق بینی

بیماری تنفسی چیست؟

ریه‌های شما بخشی از یک سیستم پیچیده در بدنتان هستند، این سیستم هر روز هزاران بار منبسط و منقبض می‌شود تا اکسیژن را وارد بدنتان کرده و دی‌اکسیدکربن را خارج کند. بیماری تنفسی و ریوی می‌تواند زمانی رخ دهد که در هر قسمتی از این سیستم مشکلاتی وجود به وجود بیاید. در ادامه مطلب با ( پخش نیکنامی ) همراه شویدو

انسان به‌واسطه ماهیت تنفسی خود که شامل دم و بازدم می‌شود توانایی حیات و ادامه دادن زندگی را داراست، اما همین تنفس که بعضاً بسیار ساده به آن نگاه می‌کنیم با تداخل ایجاد شدن در آن به‌واسطه هر نوع بیماری تنفسی می‌تواند عوارض سخت و به همراه آن مشکلات عمده‌ای برای فرد به بیمار به دنبال داشته باشد.

بیماری‌های ریوی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های موجود در جهان می‌باشد. ده ها میلیون نفر فقط در ایالات متحده به بیماری‌های ریوی مبتلا هستند. سیگارکشیدن، عفونت‌ها و ژن باعث بیشتر بیماری‌های ریوی می‌شوند.

علائم و نشانه های شایع بیماری های تنفسی

اصلی‌ترین علائم و نشانه های بیماری های تنفسی این است که احساس کنید نمی‌توانید به‌ اندازه کافی نفس بکشید.

بعضی علائم دیگر:

تنگی نفس

احساس تنگی نفس مانند گرسنگی و تشنگی، حس کلی و پیچیده است؛ انجمن قفسه سینه امریکا، تنگی نفس را چنین تعریف می‌کنند: “احساس راحت نبودن تنفس توسط خود فرد که کیفیت مشخصی داشته و شدت آن متغییر است؛ این تجربه ذهنی، حاصل تعامل بین عوامل متعدد فیزیولوژیک، روانی، اجتماعی و محیطی بوده و می‌تواند تبعات فیزیولوژیک و پاسخهای رفتاری داشته باشد”.

اضطراب حاد ممکن است شدت تنگی نفس را افزایش دهد، زیرا هم تفسیر داده‌های حسی را تغییر می‌دهد و هم الگوهایی از تنفس ایجاد می‌‌کند که ناهنجاریهای فیزیولوژیک دستگاه تنفس را تشدید می‌کنند؛ برای مثال، در بیمارانی که محدودیت بازدم دارند، اضطراب حاد موجب افزایش سرعت تنفس می‌شود که با پرهوایی ریه، افزایش کار تنفسی، احساس تلاش بیشتر برای نفس کشیدن و احساس نارضایتی از تنفس همراه است.

دلایل تنگی نفس

-بیماری مجاری ریه: آسم و بیماری انسداد مزمن ریوی(COPD) شایع‌ترین بیماری‌های انسدادی ریه هستند؛ انسداد در جریان بازدم که منجر به پرهوایی ریه‌ها و قفسه سینه‌ای بشکه‌ای شکل می‌گردد.

-بیماری جدار قفسه سینه: حجم زیاد مایع در فضای جنب، ممکن است به دلیل افزایش کار تنفس و با تحریک گیرنده‌های تنفسی منجر به تنگی نفس شود.

-بیماری پارانشیم(بافت بینابینی) ریه: در اثر عفونت، تماسهای شغلی، اختلالات خودایمن ایجاد می‌شود که منجر به افزایش سفتی ریه‌ها و افزایش کار تنفس می‌شود.

-یکی دیگر از دلایل تنگی نفس، کم خونی‌(آنمی) و بیماریهای التهابی قلب(میوکاردیت) است.

درمان تنگی نفس

نخستین هدف درمان، اصلاح مشکل زمینه‌ای است که مسئول ایجاد تنگی نفس است؛ باید تلاش شود تنگی نفس و تاثیر آن بر کیفیت زندگی بیمار کم شود؛ تجویز اکسیژن در موارد نیاز و توانبخشی ریوی اثرات مفیدی بر تنگی نفس و توانایی انجام فعالیت و دفعات بستری شدن دارد.

خلط

مقدار زیادی خلط چرکی(غلیظ و زردرنگ یا سبزرنگ) یا تغییر رنگ خلط، می‌تواند دلیل عفونت باکتریال باشد؛ خلط رقیق، نتیجه برونشیت ویروسی است؛ افزایش تدریجی خلط در طول زمان می‌تواند علامت برونشیت مزمن یا برونشکتازی باشد؛ خلط صورتی رنگ، دلیل تومور ریوی است و خلط صورتی کف‌آلود و زیاد که غالبا وارد گلو می‌شود، می‌تواند علامت ادم ریوی باشد؛ خلط بدبو و تنفس بدبو، وجود آبسه ریوی، برونشکتازی یا عفونت را مطرح میکند.

خلط خونی

خروج خون از دهان به شکل خون ناخالص(با چشم غیرمسلح قابل دیدن است)، خلط به طور واضح خونی کم‌رنگ است که با فشار سرفه کردن خارج می‌شود؛ خلط خونی علامت ترسناکی است؛ حجم خونی که از این طریق از بدن دفع می‌شود، ممکن است اندک باشد اما در مواردی آنقدر زیاد است، باعث خفگی یا از دست دادن شدید خون می‌شود؛ سل ریوی، شایعترین علت خلط خونی در سراسر جهان است.

علل خلط خونی(هموپتزی) شامل برونشیت مزمن، برونشکتازی، سل ریوی، فیبروز کیستیک، آمبولی ریه، پنومونی، سرطان ریه، عفونت و آبسه ریه است.

سرفه

سرفه از علایم شایعی است که نشان‌دهنده بیماری سیستم تنفسی است؛ سرفه ممکن است علامت یک بیماری ریوی خطرناک باشد؛ سرفه ممکن است به صورت خشک، تک‌تک خشک، خشن همراه با خلط، خراشنده، صدا دار یا قل‌قل کردن توصیف گردد اما سرفه خشک یا خلط دار قادر به افتراق انواع بیماریهای ریوی نیست.

سه علت شایع سرفه مزمن شامل آسم، برونشیت مزمن، بیماری غیرریوی(رفلاکس یا برگشت شیره معده به مری، ترشحات پشت حلق) است؛ دم صدادار پس از سرفه‌های متوالی، سیاه‌سرفه را مطرح می‌کند؛ سرفه در برخورد با مواد آلرژن(حساسیت زا) یا هوای سرد در زمان ورزش مطرح‌کننده آسم است.

سیانوز

سیانوز، کبودرنگ شدن پوست است که یکی از شاخصهای دیررس کمبود اکسیژن بوده، به وسیله مقدار هموگلوبین فاقد اکسیژن در خون تعیین می‌شود؛ سیانوز تحت تاثیر نور اتاق، رنگ پوست بیمار و فاصله عروق خونی از سطح پوست بررسی می‌شود؛ در بیماری ریوی، با مشاهده رنگ زبان و لبها، سیانوز مرکزی تشخیص داده می‌شود؛ این حالت کاهش فشار اکسیژن خون را نشان می‌دهد؛ سیانوز محیطی، مانند انقباض عروقی در بستر ناخنها، لب و گوش در تماس با سرما، نتیجه کاهش جریان خون در بعضی از قسمتهای بدن است.

کمبود اکسیژن

بارزترین تبعات مشکلات حاد و مزمن عملکرد ریه کمبود اکسیژن(هیپوکسی) است که منجر به هیپوکسی بافتی می‌شود؛ اختلال در عملکرد ریه منجر به آثار زیانباری در اعضای دیگر می‌شود؛ کمبود اکسیژن(هیپوکسی) ناشی از تنفس ممکن است باعث تغییرات عصبی مثل بی‌قراری، خستگی، عدم هوشیاری و تغییرات شخصیتی گردد؛ کمبود اکسیژن با گذشت زمان ممکن است در برخی از افراد منجر به انگشت چماقی(کلابینگ) شود که این حالت، بزرگ شدن نوک انگشتان بدون تغییرات استخوانی و رشد ناهنجار ناخن است؛ باید تاثیر علائم و نشانه‌ها را بر روی توانایی انجام فعالیتهای بیمار و مشارکت در امور روزمره و فعالیتهای خانوادگی او بررسی شود و عوامل روانی مؤثر بر بیمار کشف شود.

این عوامل  اضطراب، تغییرات نقش، ارتباط خانوادگی، مشکلات اقتصادی، وضعیت شغلی و اقدامات مورد استفاده بیمار برای سازگاری با مشکلات است.

صدای خس خس تنفسی(ویزینگ)

خس‌خس به دلیل انقباض برونش‌ها یا تنگی راه‌های هوایی ایجاد می‌شود؛ این صدا ممکن است با گوشی پزشکی یا بدون آن شنیده شود؛ علت همه خس‌خسها آسم نیست، ممکن است به علت ادم مخاط یا ترشحات راههای هوایی یا بسته شدن(کلاپس) راههای هوایی به دلیل از دست دادن نسوج ارتجاعی، اجسام خارجی یا تومورهایی که باعث انسداد کامل جریان هوا می‌شوند، باشد.

استریدور ریه

استریدور در دم شنیده می‌شود؛ استریدور همراه با مشکلات تنفسی است که می‌تواند به دلیل فشرده شدن راههای هوایی فوقانی، باعث به خطر افتادن زندگی شود؛ التهاب اپی‌گلوت، قطع تنفس(آپنه خواب)، وجود جسم خارجی در راه هوایی، نارسایی قلبی، تنگی مجاری هوایی فوقانی و آسپیراسیون از عوامل ایجاد استریدور هستند.

درد قفسه سینه غیر قلبی

درد قفسه سینه ممکن است همراه با مشکلات ریوی، قلبی، معده‌ای یا روده‌ای باشد؛ این درد سوزشی و تیز مثل ضربه با چاقو، توسط بیمار توصیف می‌شود که در یک طرف دیواره سینه بروز می‌کند و همراه با حرکت دیواره قفسه سینه یا تنفس عمیق افزایش می‌یابد؛ درد پشت جناغ سینه اغلب سوزشی، ثابت و دردناک است که ممکن است منشاء استخوانی و یا غضروفی بخشی از قفسه سینه باشد.

آنژین صدری، درد سینه با منشاء قلبی دارد و ممکن است همراه با کاهش جریان خون قلب باشد که یک مشکل جدی برای به خطر افتادن زندگی است؛ اغلب با ذکر درد شدید قفسه سینه، احساس سنگینی، احساس تنگی با احساس فشار یا فشردگی در قسمت زیر جناغ بیان می‌شود و می‌تواند به گردن یا بازوها منتشر شود.

مشکلات بینی و سینوس

مخاط بینی به طور طبیعی قرمزتر از مخاط دهان است اما در سرماخوردگی متورم و پرخون می‌شود اما در التهاب غشاهای مخاطی بینی حساسیتی(رینیت آلرژیک)، مخاط متورم و رنگ پریده است؛ مشکلات شایع بینی و سینوسها شامل خونریزی از بینی، عفونت سینوسی، ترشح پشت‌ بینی، آبریزش و درد بینی، تب یونجه، درد صورت یا دردهای ارجاعی گوش است.

نکته و کلام پایانی

در این مطلب در مورد علائم و نشانه های شایع بیماری های تنفسی صحبت کردیم. نکته ای که باید در پایان به آن اشاره کنیم این است که در صورتی که علائم و نشانه های این بیماری را در خود و یا بستگان نزدکیتان مشاهده کردید بی اهمیت از کنار آن ها رد نشوید و آن ها را جدی بگیرید. چرا که درمان در ابتدای ابتلا بسیار ساده تر است. تنفس ساده ترین و در عین حال مهم ترین کار ریه برای زندگی یک انسان است. با گذشت زمان و پیشرفت بیماری بافت ریه آسیب بیشتری می بیند و انجام ساده ترین کارهای روزمره هم دشوار خواهد شد.

تحریریه/شاه حاتمی وب‌سایت